Τετάρτη 8 Ιουνίου 2016

Οι Αργεάδες και το έμβλημα του Ακτινωτού Ηλίου

Οι Αργεάδες ήταν η δυναστεία που κυβέρνησε την Μακεδονία από τον 8ο π.Χ. αιώνα μέχρι το 306 π.Χ. Ο Αεροπός, ο Γαυάνης και ο Περδίκκας ήταν τρία αδέρφια, απόγονοι του Ηρακλείδη Τημένου. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι ήταν στην υπηρεσία ενός βασιλιά της Άνω Μακεδονίας στην πόλη Λεβαία. Όταν έμαθε ο βασιλιάς από την βασίλισσα ότι όταν έψηνε το ψωμί του μικρού αδελφού, του Περδίκκα, γινόταν διπλάσιο, το θεώρησε θαύμα και διέταξε τους αδελφούς να φύγουν από το βασίλειό του. Οι αδελφοί ζητούσαν τον μισθό τους.

Εκείνη τη στιγμή έμπαινε ο Ήλιος από την καπνοδόχο και ο βασιλιάς είπε: «Πάρτε τον ήλιο, αυτό σας δίνω για μισθό». Οι δύο αδελφοί Γαυάνης και Αέροπος έμειναν αποσβολωμένοι αλλά ο μικρός αδελφός, ο Περδίκκας, είπε «Το δεχόμεθα, βασιλέα», και με το μαχαίρι του έκανε κύκλο τρεις φορές και ότι αντλεί τον ήλιο, τον οποίο έβαλε εις τον κόρφο του,δεχόμενος την «πληρωμή» και έφυγε με τους συντρόφους του».
Όταν ο βασιλιάς είδε τι έκανε ο μικρός, διέταξε να τον κυνηγήσουν αλλά μια ξαφνική καταιγίδα έφερε πολλά νερά σ’ ένα ποτάμι και εμπόδισε τους διώκτες των να συλλάβουν τους τρεις αδελφούς. Ο Περδίκκας, ξεκινώντας από το Βέρμιο, υπέταξε όλην την Μακεδονία και έγινε ο πρώτος Δωριέας άνακτας της Μακεδονίας. Ο τίτλος Αργεάδες προέρχεται από το Άργος, τόπο καταγωγής των Τημενιδών. Έχει ενδιαφέρον αυτό το σημείο να το συγκρίνουμε με την σχέση του Ηρακλή με τον Ευρυσθέα, αλλά και γενικότερα την πεποίθηση των Δωριέων, περιλαμβανομένων των Μακεδόνων, ότι η καταγωγή τους είναι από τον Ηρακλή. (Ο Τήμενος ήταν γιος του Ηρακλή). Στον τάφο της Βεργίνας βρέθηκε και χρυσό πλακίδιο με την κορύνη του Ηρακλή. Το πλακίδιο ήταν διακοσμητικό του βασιλικού θώρακα
Μόλις ο Περδίκκας έβαλε στον κόρφο του τον ήλιο (700 π.Χ.), τον πήρε ως νόμιμη και στο εξής μόνιμη προσωπική ιδιοκτησία του, για να τον κληροδοτήσει στη συνέχεια στους βασιλικούς απογόνους του, που ήταν πολύ φυσικό να τον διατηρήσουν στον μακεδονικό μύθο και να τον κάνουν επίσημο έμβλημα της Μακεδονικής δυναστείας. Το αστέρι λοιπόν της Βεργίνας ή πιο ορθά ο Ήλιος της Βεργίνας θεωρείται από πολλούς ερευνητές ως το σύμβολο της δυναστείας των των Αργεάδων. Μολονότι συνεχίζουν να υπάρχουν αντιρρήσεις εντός της ακαδημαϊκής κοινότητας, όλο και περισσότερες ενδείξεις και αποδείξεις τείνουν να επιβεβαιώσουν ότι ο Ήλιος της Βεργίνας ήταν βασιλικό έμβλημα. Η αμφισβήτηση ότι τάχα ο δεκαεξάκτινος ήλιος της Βεργίνας είναι… «υποτιθέμενο έμβλημα των Μακεδόνων», δεν συμβιβάζεται με τα κατωτέρω δεδομένα:
α) Πολλοί Δωρικοί Βασιλικοί Οίκοι θεωρούν πάτρωνες τους Ηλιακές Θεότητες. Άλλωστε οι Γρύπες που σχετίζονται με τον Απόλλωνα εμφανίζονται έντονα στην ταφική διακόσμηση.
β) Στον τάφο του Φιλίππου Β, η λάρνακα του βασιλιά είχε δεκαεξάκτινο ήλιο και της Ολυμπιάδας δωδεκάκτινο ήλιο – δείχνοντας έτσι την βασιλική ιεραρχία. Επίσης υπήρχαν πολλά χρυσά δισκάρια με ήλιους οκτώ ακτίνων, καθώς και τρεις ασπίδες που είχαν ανάγλυφες παραστάσεις λιονταριών και τον ήλιο της Βεργίνας. Ο πρώην υπουργός Ν. Μάρτης, γνωστός για τα βιβλία και τις έρευνές του σχετικά με την ελληνικότητα της Μακεδονίας, συνδέει τον ήλιο της Βεργίνας με την αναφορά του Ηροδότου για τον Περδίκκα
γ) Την αναφορά του Ηροδότου που, παράλληλα προς την ανωτέρω διαβάθμιση των ακτίνων (στον αυτό τάφο, 16 ακτίνες στην λάρνακα του βασιλιά, 12 στης βασιλίσσης και οκτώ στα δισκάρια) αποκαλύπτει γιατί ο δεκαεξάκτινος ήλιος κοσμεί την ταφή του βασιλέως, γεγονός που, αυτό και μόνο, τον καθιστά σύμβολο των αρχαίων Μακεδόνων.
δ) Μια παραλλαγή του ηλιακού εμβλήματος όμως σχετίζεται και με το βασιλικό οίκο της Αττικής, τους Μεδοντίδες. Αττικής  (βλ. Οπλιτικά εμβλήματα τεύχη 13 και 17.)  Αλλά πλην τις Αττικής υπάρχουν Μεδοντίδες και στην Κεντρική Ελλάδα με αρκετά ταραχώδη ιστορία σύμφωνα με τον Παυσανία και τον Ελλάνικο.

Παραπομπές:
Ηρόδοτος εις το βιβλίον VIII, κεφ. 137 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920
Παυσανίας «Ελλάδος Περιήγησις» Β.16.7 και Γ.1.6  Εκδοτική  Αθηνών


Πηγή:
stefanosskarmintzos.wordpress.com